Bierzesz leki na nadciśnienie i jednocześnie suplementy z potasem? To błąd, który może być ryzykowny dla zdrowia! Podobnych pułapek związanych z przyjmowaniem leków jest wiele, a ryzyko interakcji z innymi lekami, żywnością czy suplementami jest tym większe, im więcej ich stosujemy.
Konsumpcja leków szybko rośnie. Eksperci ostrzegają przed polipragmazją, czyli zażywaniem zbyt wielu różnych leków w jednym czasie (co najmniej pięciu), a także przed związanymi z tym możliwymi, negatywnymi skutkami dla zdrowia. Ale wystarczy przyjmować jeden lek, jednak niezgodnie z zaleceniami lekarza (np. popijając go sokiem grejpfrutowym lub kawą), by powstały problemy.
Leki w chodzą w interakcje między sobą, co polega na tym, że ich działanie może zostać spotęgowane lub osłabione, lub toksyczne. Mogą też wejść w interakcję z ziołami, żywnością i suplementami diety.
Na przykład, jeśli ktoś przyjmuje jednocześnie kilka różnych leków na nadciśnienie, lek na tarczycę, a dodatkowo suplementy z magnezem, potasem i wapniem oraz witaminy, to musi wiedzieć, że taka mieszanka medykamentów może przynieść mu szkody. Oto co usłyszałby od farmaceuty w takim przypadku:
"Jednoczesne stosowanie różnych preparatów na nadciśnienie, które gromadzą potas, nie jest wskazane ze względu na ryzyko zbyt dużego stężenia tego pierwiastka w organizmie. W takim przypadku należy niezwłocznie odstawić przyjmowany na własną rękę suplement potasu, do czasu otrzymania wyników badań krwi i konsultacji z lekarzem" – czytamy w wydanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) specjalnym poradniku dla pacjentów, zatytułowanym "Jak bezpiecznie zażywać leki?".
Nadmiar potasu wpływa negatywnie na pracę serca i może doprowadzić m.in. do artymii.
Pułapki farmakoterapii – na co trzeba uważać
Poniżej przedstawiamy praktyczne porady ekspertów, dotyczące stosowania leków, dzięki którym można zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnego rodzaju skutków ubocznych, działań niepożądanych oraz interakcji.
- U lekarza zawsze informuj go o wszystkich lekach i suplementach, które aktualnie przyjmujesz. Może się bowiem zdarzyć, że otrzymasz od różnych lekarzy recepty na ten sam lek (tylko pod inną nazwą handlową) lub też leki wzajemnie znoszące swoje działanie terapeutyczne. Aby tego uniknąć, idąc do lekarza spisz wszystkie przyjmowane leki i suplementy na kartce.
- Bądź ostrożny i powściągliwy w samodzielnym stosowaniu leków bez recepty, suplementów diety czy preparatów ziołowych. Najlepiej każdorazowo konsultuj takie kwestie z lekarzem lub farmaceutą. Suplementy, leki i zioła mogą bowiem wchodzić w niebezpieczne interakcje, wpływać na wzajemne wchłanianie oraz działanie terapeutyczne.
- Stosuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza, farmaceuty, a jeśli nie masz dokładnych instrukcji - zgodnie z informacjami zawartymi w ulotce. Skuteczność wielu leków jest ściśle uzależniona m.in. od konkretnej pory ich przyjmowania, adekwatnej dawki, a także faktu, czy są przyjmowane na czczo, w trakcie posiłku czy też po jedzeniu.
-
Leki najlepiej popijać wodą niegazowaną niskozmineralizowaną, o temperaturze pokojowej lub zwykłą wodą z kranu, przegotowaną i ostudzoną. Zwykle optymalna ilość wody to zawartość średniego kubka lub szklanki (ok. 200 ml).
- Pamiętaj, że nie wszystkie leki można dzielić, w celu uzyskania konkretnej, zaleconej dawki. Nie dzieli się m.in. tabletek dojelitowych oraz takich, które w nazwie mają SR, XR, MR (chyba że producent zaleci inaczej). Nie dzieli się też tabletek powlekanych oraz kapsułek. Dzieląc wspomniane leki możemy je dezaktywować lub obniżyć ich skuteczność.
- Większość leków przechowuje się w temperaturze pokojowej (15-25 stopni Celsjusza). Jeśli producent zaleci przechowywanie leku w lodówce (np. antybiotyku w zawiesinie), to najlepiej trzymać je w niej na dolnej lub środkowej półce.
- Przed poddaniem się operacji lub zabiegowi chirurgicznemu koniecznie odstaw czosnek i preparaty go zawierające (najlepiej już na tydzień wcześniej, gdyż mogą one zwiększać krwawienia. Podobne działanie mają niektóre zioła, np. miłorząb czy żeń-szeń.
- Bardzo uważnie stosuj preparaty ziołowe, gdyż mogą one zmniejszać wchłanianie niektórych leków (takie działanie mają zwłaszcza zioła zwiększające perystaltykę jelit, np. aloes czy liść senesu). Z kolei dziurawiec złocisty (stosowany m.in. jako środek uspokajający) może osłabiać działanie zażywanych przez kobiety hormonalnych środków antykoncepcyjnych czy hormonalnej terapii zastępczej. Ponadto, wyciąg z dziurawca może obniżyć stężenie we krwi teofiliny – leku stosowanego w astmie czy POCHP. Dziurawiec może także wchodzić w interakcje z wieloma innymi lekami, jak również zwiększać wrażliwość skóry na promienie słoneczne.
Nie można popijać leków:
- Mlekiem – ze względu na obecność wapnia, który niekorzystnie wpływa na przyswajalność niektórych substancji leczniczych, np. antybiotyków. Mleko zmniejsza też kwaśność żołądka, co prowadzi do przedwczesnego rozpadu tabletek dojelitowych.
- Sokami – zwłaszcza grejpfrutowym, który neutralizuje enzymy metabolizujące niektóre leki, co powoduje znaczny wzrost ich stężenia we krwi (może to prowadzić do zatrucia!).
- Kawą lub herbatą – w szczególności gorącą. Składniki tych popularnych napojów mogą wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi, co może osłabiać lub nasilać ich działanie, a także zwiększać skutki uboczne (np. herbata hamuje wchłanianie żelaza).
- Alkoholem – może to zaburzyć procesy przyswajania i wydalania leku, nasilić jego toksyczność dla wątroby, a nawet spowodować jej marskość! Alkohol osłabia działanie antybiotyków, natomiast nasila działanie leków antydepresyjnych, uspokajających i antyhistaminowych.
Co do zasady, odstęp między przyjęciem leku a wypiciem soku grejpfrutowego powinien wynieść około 4 godzin!
Skala problemu
Z opublikowanego przez NFZ raportu poświęconego temu problemowi wynika, że w 2018 r. przewlekła polipragmazja (czyli przyjmowanie wielu leków przez co najmniej pół roku) dotyczyła w Polsce co najmniej pół miliona osób w wieku 65+. Rzeczywista skala problemu jest jednak z pewnością dużo większa, bo w analizie NFZ brano pod uwagę jedynie leki refundowane.
Komentarze (2)