Co szósty Europejczyk ma problemy ze zdrowiem psychicznym

To dane z najnowszej edycji raportu o stanie zdrowia Europejczyków ("Health at a glance: Europe 2018"), wydanego przez OECD (Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) we współpracy z Komisją Europejską.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że temat zdrowia psychicznego mieszkańców Europy jest w tej edycji raportu wiodący i niezwykle mocno wyeksponowany - to właśnie od niego się ów raport zaczyna. Powodów tak szczególnego zainteresowania kwestią psyche jest co najmniej kilka.

Po pierwsze, z danych przedstawionych w raporcie wynika, że w 2016 r. więcej niż co szósta osoba w UE (17,3 proc.) cierpiała na jakiegoś rodzaju zaburzenia zdrowia psychicznego – co daje w sumie aż 84 mln dotkniętych nimi osób. Ponadto obliczono, że tylko w 2015 r. ponad 84 tys. mieszkańców UE zmarło przedwcześnie z powodu choroby psychicznej lub samobójstwa. Analitycy dodają, że wszystko to przekłada się na ogromne koszty ekonomiczne i społeczne, wyceniane w skali wszystkich krajów UE na kwotę blisko 600 mld euro rocznie.

Jakie problemy psychiczne mają Europejczycy

Wbrew pozorom, to wcale nie depresja jest najpowszechniej występującym problemem zdrowia psychicznego na naszym kontynencie. Z raportu wynika, że najczęściej wśród mieszkańców UE występują zaburzenia lękowe – w 2016 r. zmagało się z nimi około 25 mln osób - 5,4 proc. populacji UE (warto przy tym dodać, że stany lękowe często depresji towarzyszą). Z zaburzeniami depresyjnymi zmagało się w 2016 r. około 21 mln osób (4,5 proc. populacji). Na trzecim miejscu w tym ponurym rankingu uplasowały się uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, na które cierpiało 11 mln osób, czyli 2,4 proc. populacji.

Warto dodać, że wcale nierzadkie są również schizofrenia (1,3 mln osób) czy choroba afektywna dwubiegunowa (5 mln przypadków).

Jak na tle innych krajów UE wypada Polska? Okazuje się, że nadspodziewanie dobrze. Nasz kraj pod względem występowania zaburzeń psychicznych w omawianym raporcie znalazł się dopiero na 26. miejscu (trzecim od końca). W Polsce odsetek osób z zaburzeniami psychicznymi (mental health problems) wyniósł w 2016 r. niespełna 14,9 proc. populacji, podczas gdy np. w Finlandii czy Holandii przekroczył poziom 18,5 proc.

Ale uwaga, autorzy raportu podkreślają, że są to tylko dane szacunkowe. Opracowali je, na podstawie różnych dostępnych danych, eksperci Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME).

"Trzeba znacznie więcej robić w zakresie zapobiegania i leczenia zaburzeń psychicznych, a także promocji zdrowia psychicznego" – podkreślają autorzy raportu, zwracając uwagę na fakt, że każdy z nas nieuchronnie zetknie się w ciągu życia z zaburzeniami psychicznymi, u siebie lub też u kogoś ze swojego bliższego czy dalszego otoczenia.

"Problemy psychiczne mogą dotknąć każdego, niezależnie od płci, wieku i społecznej pozycji" – przypominają autorzy raportu.

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży zagrożone

W raporcie można też znaleźć dane dotyczące zdrowia psychicznego polskich dzieci i młodzieży, które mogą budzić niepokój.

Konkretnie chodzi o dane na temat występowania agresji w szkołach - znęcania się (bullying). Pod tym względem Polska nie wypada już na tle innych krajów UE zbyt dobrze.

Z raportu wynika, że Polska jest na 11. miejscu w UE pod względem poziomu agresji w szkole (według danych z 2014 r.). Niemal co trzecie polskie dziecko (30 proc.) z grupy wiekowej 11-15 lat przyznało w badaniach sondażowych, że doświadczyło agresji (nękania) w szkole. Dodajmy, że najgorzej pod tym względem wypadła Litwa, gdzie ponad 50 proc. uczniów zadeklarowało iż doświadcza przemocy. Za to w krajach takich jak Szwecja, Włochy czy Hiszpania problem ten jest znacznie mniejszy (dotyczy "tylko" 13-16 proc. uczniów).

Z raportu wynika również, że coraz więcej dzieci doświadcza tzw. cyberprzemocy (za pośrednictwem internetu, komputerów i smartfonów - cyberbullying). W 2014 r. zetknęło się z nią 12 proc. polskich uczniów w wieku 11-15 lat.

Masz kryzys? Sprawdź gdzie możesz uzyskać pomoc

Warto wiedzieć, że poza służbą zdrowia, fachową i do tego bezpłatną pomoc psychologiczną można uzyskać również w wielu innych miejscach (instytucjach), takich jak:

• Centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego – 800 70 2222
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111
• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – 800 12 12 12
• Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym – 116 123
• Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci – 800 100 100
• Policyjny Telefon Zaufania – 800 12 02 26
• Infolinia pomocowa dla dzieci, młodzieży i ich opiekunów: 800 080 222
• Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia": 800 12 00 02
• Poradnie pedagogiczno-psychologiczne w szkołach
• Powiatowe centra pomocy rodzinie
• Lokalne ośrodki (centra) interwencji kryzysowej
• Pomocowe strony internetowe: pokonackryzys.pl, liniawsparcia.pl, pogotowieduchowe.pl.
• W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia Twojego bądź drugiej osoby zadzwoń na numer alarmowy – 112.

Wiktor Szczepaniak

Dziennikarz, absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Od wielu lat pracuje w ogólnopolskich mediach, specjalizując się najpierw w dziennikarstwie ekonomicznym (Puls Biznesu), a obecnie naukowym i medycznym. Posiada kilkuletnie doświadczenie w działalności public relations (Instytut Żywności i Żywienia). Interesuje się różnymi aspektami i uwarunkowaniami zdrowia, w tym zwłaszcza profilaktyką zdrowotną, psychologią zdrowia i medycyną spersonalizowaną, a także wpływem mediów na zdrowie publiczne.